Historia Przygoda Pasja... Odkrycia i poszukiwania

Witam i chiałbym napisać temat o jednym z pancernych fortów zewnetrznego pierścienia Twierdzy Przemyśl..
Fort znajduje się w Bolestraszycach, był odpowiedzialny za północno-wschodni odcinek pierscienia, i jak nazwa mówi ( san rideau) czyli obrona rzeki San, przepływającej ok 800m od fortu, od strony wschodniej ( kierunek natarcia armii Carskiej Rosjii )
Fort ten mogę powiedzieć jest moim "rodzinnym" fortem, ponieważ całe moje dzieciństwo na nim spedziłem
Nawet mój pierwszy spacerek z partkiem odbyłem na tym własnie forcie
Z fortem wiąże się bardzo ciekawa historia i nawet został o tym nakręcony film "FORT XIII" w którym mozna powiedzieć brałm prawie udział
Historia to opowieść o dwóch Carskich oficerach uwięzionych a kazamatach fortu i zapaomnianych tam na lata...
Jedni mówię że to fikcja literacka, inni że to faktycznie miało miejsce, a i ja mam na temat tej historii swoje zdanie, ale o tym potem, a na tazie kilka info z netu, mapka i moja fotka....
Zapraszam na tmatu... i mam nadzieję że się rozwinie i napiszemy kolejne o pozostałych fortach Twierdzy Przemyśl..
Cyga...
http://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=& ... 8268,d.d24
http://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=& ... 8268,d.d24
San Rideau (wym.: [rido̙] z fr. Osłona Sanu) – fort pancerny klasy "Einheitsfort" projektu Moritza von Brunnera należący do zewnętrznego pierścienia fortecznego Twierdzy Przemyśl, oznaczony numerem XIII. Łatwo dostępny, położony na terenie miejscowości Bolestraszyce ok. 6 km od Przemyśla.
Fort powstał w latach 1892-1896, w miejscu pierwotnie przewidzianym w 1876 pod budowę ziemno-drewnianej baterii 11 "Bolestraszyce", ostatecznie niezrealizowanej. Koszt budowy fortu wyniósł 5 milionów koron. Do czasu zmiany numeracji fortów (po 1903) fort oznaczano jako XIII 1/2 "San Rideau". Miał on kształt trapezu o podstawie 250 m i szerokości 90 m. Otaczała go sucha fosa o pełnym profilu broniona z dwóch przeciwstokowych kojców oraz kojca szyjowego przyległego do głównego budynku fortu. Czołowy odcinek fosy broniono dodatkowo z galerii strzeleckiej przeciwstoku z otworami strzelniczymi zabezpieczonymi płytami pancernymi (mur Carnota). Na przedpolu nad kojcami znajdowały się dwie obserwacyjne kopuły pancerne. Główny budynek i kojce przeciwstokowe były połączone za pomocą poterny i galerii przeciwstokowej.

W części szyjowej znajdował się główny budynek koszarowo-bojowy. Na jego stropodachu znajdowały się 3 haubice i 3 moździerze, a dodatkowo umieszczono tam również 3 wieże obserwacyjne. Na skrzydłach budynku znajdowały się tradytory strzeleckie z armatami. Przed stanowiskiem wież pancernych znajdował się wał piechoty ze schronem pogotowia na osi fortu. Na stropie schronu pogotowia znajdowała się betonowa galeria strzelecka osłonięta płytami pancernymi. Budynek koszarowo-bojowy mieścił izby mieszkalne dla załogi, magazyny amunicji, żywności, laboratoria, toalety i kuchnie. Ściany i stropy wykonano jako betonowy odlew z wyjątkiem ścian zewnętrznych znajdujących się po stronie dziedzińca fortu, które zbudowano z cegły. Całkowita powierzchnia pomieszczeń fortecznych wynosiła 2200 m².

Podlegały mu dwa forty pomocnicze – XIIIa "Zabłocie" oraz XIIIb "Bolestraszyce". Głównym zadaniem fortu było osłanianie linii rzeki San od strony wschodniej oraz osłona dróg komunikacyjnych (linia kolejowa oraz szosa) łączących Przemyśl z Krakowem, a zasięg jego dział pozwalał na kontrolę nad brzegami Sanu od Hurka po Walawę.

Podczas II oblężenia twierdzy Przemyśl, fort został wysadzony 22 marca 1915, w dniu poddania twierdzy. Uległ kolejnym zniszczeniom podczas III oblężenia (30 maja 1915) i po kolejnych rozbiórkach w latach 1923-1925. Dalsze niszczenie fortu zostało powstrzymane dopiero w roku 1968, po uznaniu fortów Twierdzy Przemyśl za chroniony prawem zabytek architektury.

_________________
Stary.Cygan.........
" Honor, Ojczyzna, Bóg " ...
https://www.youtube.com/watch?v=jdLPT8mt6VI

Przy kaponierze w 1992 lub 1991 spędziłem prawie dwa miesiące pod namiotem to były czasy , gdzieś mam stare fotki wtedy miałem długie włosy eh... Podczas II wojny znajdowało się na nim stanowisko moździerzy niemieckich , pod koniec lat osiemdziesiatych ub. wieku wyskoczył tam dość duży składzik granatów młodzieżowych i to bez wykrywacza Patrol Saperski miał co robić

_________________
Projekt 8813
Bunkerites of Poland
Złośliwość jest podstawą wszelkiej przyjaźni. Dowodzi inteligencji i zainteresowania drugą osobą

Dokładnie i ja jeszcze trafiałem pozostałości....
Sam tam spędziłem kawał dzieciństwa, wszystkie wakacje a nawet na feriach zimowych chodziło się pojeździć na worku z wałów fortu
Potem były wspinaczki , szukanie skarbów , ogniska, imprezy itp. nawet miałem okazję stracić tam "cnotę"
Po kilkunastu latach jak wróciłem tam z patykiem, prawie nic się nie zmieniło przybyło tylko sporo krzaków i śmieci ale sam fort ukazał kilka swoich tajemnic i pamiątek z tamtego okresu
Po dwóch latach,lipcem tego roku tam wróciłem i byłem mile zaskoczony-: fort bardzo się zmienił
Sporo wielojęzycznych turystów,artystów i zauważyłem też ślady projektu czyszczenia i odtwarzania fortów...
Poterna do galeri strzelniczej został pięknie odsłonieta po samą jej oryginalną posadzkę, i sporo innych prac...
Powiedz mi tylko czy odgruzowali prawą kaponierę... bo tam już mi zabrakło czasu
Cyga...

_________________
Stary.Cygan.........
" Honor, Ojczyzna, Bóg " ...
https://www.youtube.com/watch?v=jdLPT8mt6VI

Opisu chyba nie potrzeba...
Ciekwe czy to oryginalny opis,jeszcze z epoki

_________________
Stary.Cygan.........
" Honor, Ojczyzna, Bóg " ...
https://www.youtube.com/watch?v=jdLPT8mt6VI

Co masz na myśli pisząc z epoki ? Podobny napis robiony , tą samą farbą i z takimi samą trzcionką był przy wejściu do poterny tylko że brzmiał ,,Wstęp wzbroniony ,wejście grozi śmiercią ,, Jestt oznakowanie dla turystów fortu z lat 80 może wcześniejsze.Jeszcze gdzieś chyba w 1984 -1988 r przy wejściu do poterny wisiała blaszana tablicą z nazwą fortu wykonana i podpisana przez PTTK

_________________
Projekt 8813
Bunkerites of Poland
Złośliwość jest podstawą wszelkiej przyjaźni. Dowodzi inteligencji i zainteresowania drugą osobą

Galeria Strzelecka i zachowana choć nie w całości Kaponiera

_________________
Projekt 8813
Bunkerites of Poland
Złośliwość jest podstawą wszelkiej przyjaźni. Dowodzi inteligencji i zainteresowania drugą osobą

Tegoroczna fota fosy i galerii strzelniczej.
Kiedyś pasły się tam krowy i nie było żadnych traw,ani nawet krzaków.. a teraz jak widac na focie,trzeba robić ścieżki dla turystów..

_________________
Stary.Cygan.........
" Honor, Ojczyzna, Bóg " ...
https://www.youtube.com/watch?v=jdLPT8mt6VI

Kiedy robiłeś to zdjęcie ? Moje zdjęcia powyżej z lata tego roku . Prawdą jest ,że kiedyś na forcie pasły się krowy i łatwo było w minę wdepnąć . Ale fort był strasznie zarośnięty wejścia do schronu pogotowia broniły krzaki głogu , boki fosy porastały krzaki , w kaponierze palono opony ściany były osmalone ,że po wyjściu człowiek wyglądał jak górnik . Obecnie fort objęty jest programem ZGFTP ( trwają prace ) co pozytywnie wpłynie na jego wyeksponowanie mam nadzieję ,że tego spierdzielą choć ta metalowa pergola daje do myślenia . Czyżby pan Piórecki maczał w tym paluchy ? . Jedno co kole w oczy oznaczenie drogi do fortu nie które tabliczki przymocowane są do góry nogami . Poniżej zdjęcie z fosy :

_________________
Projekt 8813
Bunkerites of Poland
Złośliwość jest podstawą wszelkiej przyjaźni. Dowodzi inteligencji i zainteresowania drugą osobą

Fort staje się coraz bardziej dostępny dla turystów . Mi osobiście ten klimat się nie podoba .....

Więcej zdjęć ze zmian na forcie XIII i innych obiektach Twierdzy Przemyśl w temacie : viewtopic.php?f=78&t=17983&p=143442#p143442

_________________
Projekt 8813
Bunkerites of Poland
Złośliwość jest podstawą wszelkiej przyjaźni. Dowodzi inteligencji i zainteresowania drugą osobą

Jacek fotka o którą pytałeś jest z sierpnia tego roku...
A tu kilka moich z kaponiery,galerii i fosy...foty z przed 3 lat...
Cyga..

_________________
Stary.Cygan.........
" Honor, Ojczyzna, Bóg " ...
https://www.youtube.com/watch?v=jdLPT8mt6VI

Może i jest to jakieś udogodnienie dla kogoś kto widzi fort teraz po raz pierwszy. Ale np. dla mnie - gościa zdzierającego kolana na zakrzaczonych ruinach fortu w latach 90-tych XX wieku, jest to szokujący widok...

Powiem Ci Pablo że też mi szczena opadła na widok Jacka fotek i mam nadzieję że tylko na zdjęciach wygląda to tak beznadziejnie
Cieszę się że zdążyłem zrobić jeszcze kilkadziesiąt fotek bez tych " rusztowań "
Cyga...

_________________
Stary.Cygan.........
" Honor, Ojczyzna, Bóg " ...
https://www.youtube.com/watch?v=jdLPT8mt6VI

Temat rewitalizacji w ten sposób dzieł fortecznych jest dobrym tematem do dyskusji . W tym przypadku niestety według mnie te prace nie mają nic albo bardzo mało wspólnego z pokazaniem zarysu obiektu turystom , a osoby które choć trochę liznęły temat fortyfikacji będą zniesmaczone . Według mnie fort będzie wyglądał jak pobliskie arboretum ( docelowo pergole mają być porośnięte jakimś pnączem ) . Żeby było jasne nic nie mam przeciwko arboretum ale fort i architektura forteczna to nie zielony ogród . Owszem miejsca niebezpieczne powinny być zabezpieczone : barierki , zgodzę się nawet na te schody prowadzące do „górnej „ poterny prowadzącej do schronu pogotowia na szczycie fortu ale już na pergole w miejscu kaponiery czy ściany koszar zgodzić się nie mogę co to ma wspólnego z fortem ? Obserwując i przyglądając się wykonaniu pergoli kształtu itd. mam wrażenie ,że ktoś chciał tu przedstawić wygląd fortu przed wysadzeniem ( pergola przed ścianą koszarową wygląda jak kazamaty ) ale wyszło jak wyszło….Nie tak wyobrażałem sobie prace na tym i innym obiekcie powinny zostać odsłonięte ocalałe elementy obiektu tak ,żeby były czytelne np. prawa kaponiera (zarys fundamentów ) podobnie koszarowiec . W tej wersji fort staje się obiektem dla turystów niedzielnych ( też nic przeciwko nim nic nie mam ) nam fortyfikatorom poszukiwaczom czy innym ludziom ceniącym sobie wolność i przygodę pozostaną wspomnienia jak to było kiedyś . Poczekajmy do końca prac wtedy oceńmy to co zostało zrobione . Mam nadzieję ,że nie obiekty Twierdzy Przemyśl nie będą wyglądać po rewitalizacji jak kaponiera jednego z krakowskich fortów fotka poniżej :
Poniższe zdjęcie pochodzi z Forum Austro-Węgry z postu użytkownika nicku gość .

_________________
Projekt 8813
Bunkerites of Poland
Złośliwość jest podstawą wszelkiej przyjaźni. Dowodzi inteligencji i zainteresowania drugą osobą

Powiem Ci że Twoja wypowiedz mnie zmartwiła i wychodzi na to że P.Narcyz maczał w tym swoje "zielone paluszki"
Może jeszcze dziś się tam przespaceruję i sam ocenię
A tak przy okzji; wiesz może co im wyszło przy odsłanianiu prawej kaponiery i czy skończyli do końca jej szambo...
Było tam mnóstwo słupków zasiekowych i sporo innych ciekawych rzeczy tam widziałem
Pozdro...Cyga...

_________________
Stary.Cygan.........
" Honor, Ojczyzna, Bóg " ...
https://www.youtube.com/watch?v=jdLPT8mt6VI

Ja w ramach zrzucania świątecznych kalorii odwiedziłem dzisiaj trzy forty objęte programem ZGFTP . Niestety jestem rozczarowany według mnie to co zostało zrobione to jedna wielka kpina ale podyskutujmy o tym w tym temacie viewtopic.php?f=78&t=17983 . Co do fortu XIII nie wiem co wyszło ,nie wiem co się ogólnie dzieje w Twierdzy przez osiem miesięcy byłem na Wale Pomorskim .
Wracając do San Rideau czułem się tam dzisiaj jak w ogródku piwnym - drewniane barierki po co ? Wybierznia z koszar szyjowych zakratowana , schron pogotowia na szczycie fortu uprzątnięte jedno pomieszczenie pozostałe dwa zakratowane . Fort zarośnięty mimo to w fosie ławki dla zwiedzających ( nie wyobrażam sobie siedzących na nich ludzi jak roślinność wybije się w górę ) obok ławek kosze na śmieci , stojak dla rowerów i miejsca na tablice informacyjne .

_________________
Projekt 8813
Bunkerites of Poland
Złośliwość jest podstawą wszelkiej przyjaźni. Dowodzi inteligencji i zainteresowania drugą osobą

Wybieżnie zakratowali z wiadomych przyczyn przecież sam wiesz co tam jest....o tej porze,a nawet w lecie nie jeden mógłby skręcić tam kark
Widzę że ładnie wyczyścili posadzkę dolnej kondygnacji ale ten płotek to porażka jak już to mogli by kilka kozłów hiszpańskich tam postawić.... przynajmniej turysta coś by się nauczył i dowiedział do czego służyły.. A tak jak mówisz "ogródek piwny'
A powiedz co zrobili z tym wysadzonym do celów filmu "Fort XIII" szambem..
Teraz Narcyz posadzi tam palmę a siostry zakonne z sąsiedztwa zrobią karuzelę dla dzieciaków i małpi gaj
Pozdro....

_________________
Stary.Cygan.........
" Honor, Ojczyzna, Bóg " ...
https://www.youtube.com/watch?v=jdLPT8mt6VI

Co do wybieżni , fakt należało ją zabezpieczyć ale można to było zrobić troszeczkę inaczej krata w podłodze jak na zdjęciu poniżej i krata zamykająca za kratą w podłodze . W ten sposób jak jest teraz zabezpieczone to turysta niestety nic nie zobaczy .
Płotek = tragedia Teraz przyglądam się zdjęciom płotku przy schronie pogotowia i wygląda jakby ktoś chciał nim powstrzymać rozrost krzaków Co do kozłów w tym miejscu ich nie było no ale wizualnie lepiej by wyglądały niż płot . Z kozłami jest jeszcze jeden problem wiem z własnego doświadczenia ,że ze względu na to iż na obiekcie będą przebywać ludzie nie można użyć drutu kolczastego ( wymóg BHP ). Co do szamba czy chodzi Ci o to po prawej stronie ? Jeśli tak to totalna porażka coś na wzór kaponiery z krakowskiego fortu z postu powyżej , kamienie płaskie na sztorc robią za zarys wylany kawałek stropu . Mam nadzieję ,że nikomu nie przyjdzie wysypać ścieżek na forcie z białego grysy lub żwiru

W galeri strzeleckiej zachował się jeszcze napis który pamiętam , że zawsze tam był

_________________
Projekt 8813
Bunkerites of Poland
Złośliwość jest podstawą wszelkiej przyjaźni. Dowodzi inteligencji i zainteresowania drugą osobą

Napis powstał chyba podczas kręcenie filmu , jakieś 30 lat temu...
Byłem świadkiem jak wysadzali z przodu pod nieistniejącymi już koszarami szambo...chociaż do dziś nie jestem pewien czy to na pewno było szambo,a nie czasem jakaś kazamata , podobna jak pod zwałami wież pancernych na lewym między-polu...
Kiedyś za małolata z takim starszym kumplem, udało mam się małym ładunkiem rozkruszyć kawałek głazu blokującego wejście i po sznurowej drabince wujka zeszliśmy do wewnątrz... Dość duże pomieszczenie, w pewnym stopniu zasypane gruzem, śmieciami i zalane wodą....
Będąc tam kilkanaście lat później widziałem tam spuszczoną linę i palące się na dole znicze...ale kto i co tam szukał to nie wiem do dziś

_________________
Stary.Cygan.........
" Honor, Ojczyzna, Bóg " ...
https://www.youtube.com/watch?v=jdLPT8mt6VI

Wczoraj była niedziela a ja się troszeczkę nudziłem więc coś tam postanowiłem naskrobać :
Wstęp do tematu nie zawiera wszystkich informacji a vikipedia do której są linki nie mówi wszystkiego i czasem zawiera błędne informacje ,postaram się troszeczkę rozwinąć temat związany z budową fortu , o kilka ciekawostek . Otóż fort według pierwszych założeń budowniczych miał się znajdować w innym miejscu . Najlepszym miejscem według budowniczych był park Michałowskich (dzisiejsze słynne Arboretum w Bolestraszycach ). Jednak ze względu na duże koszty wywłaszczenia właściciela parku miejscem budowy fortu stała się mulda terenu i tu znowu ciekawostka na której stała cerkiew ( Oczywiście rozebrana podczas pudowy obiektu ).Budowę fortu rozpoczęto w maju 1892r kierował nią kapitan Emil Ritter von Lepkowski . Prace na forcie wykonywały prywatne przedsiębiorstwo budowlane Benedikt Chuwes z Krakowa , Odon et MarcellNeuschlos und Robert Wunsch z Budapesztu .Natomiast dostawami materiałów budowalnych zajmowała się Dyrekcja Inżynierii i Umocnień . W 1893 tu kolejna ciekawostka : zdecydowano się na zmianę projektu fortu został odrzucony projekt Moritza Brunera . Nowy projekt powstał w Technicznym i Administracyjnym Komitecie Wojskowym i w kwietniu 1893r Wydział Ministerstwa Wojny udzielił zgody na dalszą budowę fortu . Szacowany koszt budowy miał wynieść 683 tys florenów natomiast przy pierwszym projekcie który odrzucono miała to być kwota 770 tys florenów . Na forcie tym możemy zobaczyć różnicę w budowie fortów Krakowskich a Przemyskich . Przemyślu otóż w Przemyslu na forcie San Rideau i Bruner zastosowano stropy z pancernych elementów . Przy budowie fortu brało udział :
- przy budowie drogi: 12 robotników drogowych , nadzór sprawował 1 kapral i cywilny nadzorca .
-przy budowie koszar szyjowych i poternie pracowało :38 cieśli ,3 kowali ,4 betoniarzy , 78 robotników niewykfalifikowanych nadzór stanowiło : 1kapral , 1 starszy pionier ,1 nadzorca cywilny i trzech podmajstrów .
Do końca roku większość prac została zakończona . Na początku 1894r wykopano lewą fosę barkową, zniwelowano teren na przedpolu fortu , usypano przedpiersie przed poterną osiową i zamontowano pancerze tradytorów . Kolejna ciekawostka dotyczy zaplecza budowlanego otóż obok fortu wybudowany był barak budowlany ,barak na beton , barak na pozostałe materiały , studnia i ubikacja . W połowie roku 1984 ukończono budowę :schronu pogotowia , galerii strzeleckiej w przeciwskarpie bez kaponier ( mylnie nazywanej obecnie Murem Carnota ) .wykopano fosę na prawym barku i szyi fortu ,usypano przedpiersie na wale piechoty , zakończono budowę budynku szyjowego z wyjątkiem piętra baterii pancernej, wstawiono trzy tarcze tradytorów , wybudowano trzy kanały odwadniające . Ponadto zakupiono :trzy wieże moździerzy 15cm Panzermórser M.80 ,6 sztuk tarcz pancernych do tradytorów ,6 sztuk tarcz pancernych do kaponier .. W sierpniu 1894 r trwały prace ziemne przy wejściu z poterny Galerii Strzeleckiej . W sierpniu ukończono budowę poterny i schronu pogotowia . We wrześniu wydobywano ziemię pod fundamenty prawej kaponiery i sypano wał piechoty .W październiku : usypano wał piechoty przed budynkiem szyjowym , wytwarzano płyty na posadzkę ( płyty cementowe )i wylano schody .Pod koniec roku wstawiono tarcze w kaponiery kończono prace kowalskie i ślusarskie . W marcu 1895r wybudowano piętro baterii pancernych i montowano wieże pancerne z wyjątkiem wież obserwacyjnych które jeszcze nie dotarły z fabryki Skody skończono również budowę obydwu kaponier w fosie . W czerwcu 1895r zamontowano wieże obserwacyjne . W sierpniu tego samego roku układano rury i meblowano fort . We wrześniu wykopano fosę na lewym barku , wzmocniono okładzinami skarpy . W marcu 1886r wykonano nasadzenia ustawiono przeszkody ,zabezpieczono skarpy , poprawiono odwodnienie . W kwietniu trwały prace nad maską tradytora , postawiono przeszkody przed kopułami obserwacyjnymi . Fort ukończone w przełomie września –pazdziernika 1896r .

Poniżej zdjęcia fortu w wypadu w 2009r . Zdjecia pokazują w kolejności :
- pozostałość granitowego wzmocnienia stropodachu wokół wież moździerzy 15cm Panzermórser M80
-Galerię strzelecką w przeciwstoku fosy czołowej ( błędnie nazywana Murem Carnota )
-Lewą Kaponierę Przeciwstokową
- Prawą Kaponierę Przeciwstokową ( jej resztki )
- zachowaną ścianę tylną koszar

_________________
Projekt 8813
Bunkerites of Poland
Złośliwość jest podstawą wszelkiej przyjaźni. Dowodzi inteligencji i zainteresowania drugą osobą

Nie wiem dlaczego temat jest "rozdarty" ale dobra jest....
Dzisiejsze foty z XIIIki...San Rideau...
"małpi gaj" podziemia i inne.....
Dziesiątki innych dobrych i ciekawych fotek można zobaczyć na forum podkarpackim.... i mam nadziję że administracja nie odbierze tego jako reklamy forum
Po prostu kto jest ciekawy T.P może tam zobaczyć kilkadziesiąt moich tematów o T.P. i kilka tysięcy zdjęć...
Cyga....
KAPONIERA I WYBIEŻNIA Z SZYBEM DO PODZIEMI...
cdn...

_________________
Stary.Cygan.........
" Honor, Ojczyzna, Bóg " ...
https://www.youtube.com/watch?v=jdLPT8mt6VI